De huidige trein van Amsterdam naar Frankfurt doet er bijna 4 uur over. Met een afstand van 450 km is dat veel te lang: de trein van Parijs naar Straatsburg doet over eenzelfde afstand nog geen twee uur. Waardoor Franse reizigers liever de trein nemen dan de auto of het vliegtuig. Door aanleg van high-speed rail kan ook de reistijd tussen Amsterdam en Frankfurt drastisch omlaag. En wordt tegelijkertijd het auto en vliegverkeer tussen deze steden verminderd.

Frankfurt is een belangrijk knooppunt. Van daaruit reizen treinen verder naar Stuttgart, Basel, Zürich en München. Als Frankfurt vanuit Amsterdam binnen 2 uur bereikbaar wordt, worden ook deze bestemmingen in drie tot drieënhalf uur bereikbaar. Daarmee kiezen passagiers ook sneller voor de trein naar deze drukke vliegbestemmingen. Zo wordt meer gebruik gemaakt van milieuvriendelijk vervoer, en wordt de druk op Schiphol verminderd.

Om Amsterdam en Frankfurt binnen 2 uur met elkaar te verbinden is aanleg van hogesnelheidsspoor nodig. In januari 2025 is in enkele dagbladen onderstaande publicatie verschenen waarin wordt aangegeven dat deze route het beste via Eindhoven kan worden aangelegd. 

De logische route van Amsterdam naar Frankfurt gaat via Eindhoven

9 januari 2025

Rogier Vergouwen – Voorzitter High-Speed Rail Nederland
Barth Donners – Consultant Strategisch OV en internationale (langeafstands)mobiliteit bij Royal HaskoningDHV

Veel landen leggen hogesnelheidsspoor (HSR) aan om infrastructuur, economie en duurzaamheid te verbeteren. China’s voorsprong is bekend, maar inmiddels hebben ook landen als Marokko, Saudi-Arabië en Indonesië hogesnelheidsspoor (300 km/u en daarboven) aangelegd en breiden het verder uit.

In de meeste Europese landen liggen de ontwikkelingen stil, maar langzaam begint ook Europa te beseffen dat ze haar langeafstandsspoor zal moeten moderniseren. In mei 2023 heeft een Europees Burger Initiatief hogesnelheidsspoor op de agenda gezet met als doel Europa’s hoofdsteden middels HSR te verbinden. Vervolgens verscheen in april 2024 een strategisch rapport over de Europese Interne Markt, waarin de Europese Commissie (ondermeer) werd geadviseerd alle Europese hoofdsteden met hogesnelheidsspoor te verbinden en hier de komende jaren prioriteit aan te geven. In september werd het onderwerp voor een derde keer benoemd, ditmaal in Draghi’s rapport ter verbetering van Europa’s concurrentiekracht.

De voordelen van HSR zijn bekend: economische groei voor zowel hoofdsteden als regio’s, ontlasting van vliegvelden (hogesnelheidstreinen kunnen korte afstandsvluchten vervangen) en verduurzaming van vervoer: uit Brits onderzoek blijkt dat een hogesnelheidstrein 97% minder uitstoot dan een korte afstandsvlucht.

Aanleg van een HSR-netwerk tussen de grote steden van Europa betekent voor Nederland een noordelijke verbinding van Amsterdam naar Hamburg en Kopenhagen, een oostelijke naar Berlijn en een zuidoostelijke naar Frankfurt. Vanuit Frankfurt zijn veel andere Europese steden bereikbaar, zoals Stuttgart, München, Bazel, Zürich, Wenen en Milaan. Nu rijdt de trein naar Frankfurt via Arnhem en het Ruhrgebied, maar bij aanleg van nieuw hogesnelheidsspoor ligt een route via Eindhoven meer voor de hand.

Voor het succes van een hogesnelheidslijn zijn twee zaken van belang. Ten eerste de snelheid waarmee kan worden gereden. De meeste reizigers maken hun vervoerskeuze op basis van de kortste reistijd. Naar mate de trein met hogere snelheid rijdt en minder tussenstops maakt, vermindert de reistijd en kiezen meer reizigers voor de HSL in plaats van vliegtuig of auto. Daar komt bij dat op deze manier niet alleen Frankfurt binnen 2 uur maar ook München (800 km) binnen 4 uur bereikbaar wordt. Daardoor zullen eveneens meer reizigers naar deze laatste bestemming voor de trein in plaats van het vliegtuig kiezen.

De huidige ICE op het traject Amsterdam – Frankfurt (ongeveer 450 kilometer) kan met een snelheid van 300 km/u rijden, maar aangezien het spoor waar deze trein over rijdt tot Keulen ongeschikt is voor hoge snelheden en bovendien veel stops maakt (Amsterdam – Utrecht – Arnhem – Oberhausen – Duisburg – Düsseldorf – Keulen) fungeert de snelle trein tot Keulen als een soort boemeltje: over deze eerste 250 km doet de trein bijna 3 uur. De resterende 200 km tussen Keulen en Frankfurt bestaat voornamelijk uit hogesnelheidsspoor en wordt zodoende in iets meer dan een uur afgelegd. In totaal dus 4 uur, terwijl bij een modern HSR-traject tussen Parijs en Straatsburg (ook 450 km) de trein er slechts 1:45 uur over doet.

Om de reistijd te verkorten kan het huidige spoor over Arnhem en het Ruhrgebied naar hogesnelheidsspoor worden geüpgrade, maar zolang de trein dwars door de grote steden van het Ruhrgebied rijdt en daar bovendien vaak stopt zullen snelheid en tijdswinst beperkt zijn. Een hogesnelheidstraject Amsterdam – Eindhoven – Keulen kan door minder bebouwd gebied worden aangelegd en biedt daarom betere mogelijkheden om binnen 2 uur Frankfurt te bereiken. Voor de verbinding met het Ruhrgebied kan de huidige trein via Arnhem blijven bestaan.

De tweede succesfactor is de economische impact voor de regio. Van Amsterdam kan een hogesnelheidstrein non-stop naar Frankfurt rijden, maar 10 minuten later kan over hetzelfde traject nogmaals een hogesnelheidstrein vertrekken die een tussenliggende stop in Eindhoven maakt. Eindhoven is een economische motor van Nederland, en een uitstekende verbinding met zowel Amsterdam als Duitsland zal de economie en welvaart van deze regio verder laten groeien.

Inmiddels heeft de President van de Europese Commissie de plannen overgenomen: Ursula von der Leyen heeft de nieuwe Eurocommissaris van Transport opgedragen een ambitieus hogesnelheidsnetwerk uit te werken om Europa’s hoofdsteden met elkaar te verbinden. Het zal de economie van Europa en haar concurrentiepositie verbeteren. Hopelijk gaat ook Nederland snel aan de slag. Want onnodig veel uitstoot, overlast van Schiphol, en treinreizen van 4 uur die met een echte HSL in minder dan 2 uur kunnen worden afgelegd, zijn niet meer van deze tijd.